Χέλια στο Κοτύχι

Τα χέλια της λιμνοθάλασσας

ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : Μάκης Νοδάρος

ΓΕΩ-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 4.1.2003

«Να γλιστρήσει το παιδί σαν το χέλι», ήταν η συνηθισμένη ευχή για τις Ελληνίδες έγκυες γυναίκες, όταν η διαδικασία του τοκετού ήταν περίπλοκη, εξαιρετικά επώδυνη και προπαντός επικίνδυνη.

Για τους Ιταλούς γείτονές μας, όμως, τα άγρια χέλια της λιμνοθάλασσας Κοτυχίου Ηλείας αποτελούν τους πρωταγωνιστές του χριστουγεννιάτικου εορταστικού τραπεζιού. Η ξεχωριστή πικάντικη λιχουδιά κάθε χρόνο τέτοια εποχή γίνεται ανάρπαστη από τους Ιταλούς, που πληρώνουν αδρά για να προμηθευτούν τα περίεργα πλάσματα της θάλασσας, που θυμίζουν εκπληκτικά φίδια.

Εξι τόνοι ζωντανών άγριων χελιών φορτώθηκαν και φέτος σε ειδικό όχημα εφοδιασμένο με δεξαμενές γλυκού νερού, με προορισμό το Μπάρι, για να προωθηθούν στην ιταλική χριστουγεννιάτικη αγορά που τα αναζητά μετά μανίας. Κάθε χειμώνα οι ψαράδες της λιμνοθάλασσας Κοτυχίου εκμεταλλεύονται τη μυστηριώδη μετανάστευση των τελεόστεων ψαριών και τα «συλλαμβάνουν» στις ιχθυοπαγίδες που στήνουν, λίγο προτού ξεκινήσουν το μακρύ τους ταξίδι για τη θάλασσα των Σαργάσσων στον Ατλαντικό Ωκεανό.

Τα ευρωπαϊκά χέλια ονομάζονται επιστημονικά anguilla anguilla, ενώ τα αμερικανικά anguilla rostrata αποτελούν, κατά τους ψαράδες του Κοτυχίου και τους ερευνητές, αινιγματικά πλάσματα της θάλασσας που ο χρόνος έχει ντύσει με θρύλους και μυστήριο...

Τα ενήλικα χέλια έπειτα από περιπέτειες φτάνουν στη θάλασσα των Σαργάσσων, κοντά στις Βερμούδες, στα ανοιχτά των ακτών της Φλόριντας. Αφού ζευγαρώσουν, πεθαίνουν, και τα νεαρά που γεννιούνται αρχίζουν σχεδόν αμέσως το ταξίδι τους για τις ευρωπαϊκές ακτές. Αφού παραμείνουν στους ευρωπαϊκούς υγρότοπους 3-15 χρόνια ξεκινούν πάντα χειμώνα το ταξίδι τους προς τις Βερμούδες, για να κλείσουν τον κύκλο της ζωής τους. Ψαράδες του Κοτυχίου υποστηρίζουν πως για το «κατέβασμά τους» στη θάλασσα διαλέγουν ανεξήγητα τις άγριες βροχερές χειμωνιάτικες νύχτες και κυρίως όταν πέφτουν κεραυνοί.

Μπαίνουν στη λιμνοθάλασσα από τους γύρω χειμάρρους αλλά παγιδεύονται στις ιχθυοπαγίδες και αλιεύονται. Οσα καταφέρουν να βρεθούν στη θάλασσα, έπειτα από λίγες ώρες εξαφανίζονται «ως διά μαγείας» και εμφανίζονται έπειτα από μήνες στις Βερμούδες.Το 1977 ορισμένοι Αγγλοι ερευνητές τοποθέτησαν στο σώμα μερικών μεγάλων χελιών ειδικούς πομπούς ραδιοκυμάτων, για να μάθουν τη διαδρομή που ακολουθούν. Διακόσια χιλιόμετρα ανοιχτά των ευρωπαϊκών ακτών το σήμα εξαφανίστηκε, δημιουργώντας νέα ερωτηματικά...

Τα άγρια χέλια πολλαπλασιάζονται σε μεγάλα βάθη στην αινιγματική θάλασσα των Σαργάσσων, όπως εικάζεται από μερικούς ερευνητές, επειδή εκεί η ωκεάνια πλάκα ολισθαίνει κάτω από την ηπειρωτική δημιουργώντας χαώδη υποθαλάσσια ρήγματα.

Κατά περιόδους εξέρχεται μάγμα, πιθανόν μαζί με διάφορες χημικές ουσίες που τα προσελκύει. Αλλοι ερευνητές ισχυρίζονται ότι τα χέλια βρίσκουν τον προσανατολισμό τους και φτάνουν στον προορισμό τους εκμεταλλευόμενα το μαγνητικό πεδίο της Γης.