ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΟΙ ΣΤΗΝ ΗΛΕΙΑ

Αρχαιοκάπηλοι «οργώνουν» την Ηλεία


Έρευνα: Μάκης Νοδάρος


Οργανωμένες σπείρες αρχαιοκάπηλων «οργώνουν» επί σειρά ετών με την βοήθεια πανάκριβων και σύγχρονων εξοπλισμών ολόκληρη την Ηλεία, έναν τόπο ιστορικό σε όλη του σχεδόν την έκταση και γεμάτο από αρχαιότητες...Εκμεταλλευόμενοι την ιδιαιτερότητα του εδάφους αλλά και την αδυναμία της Πολιτείας -λόγω έλλειψης προσωπικού- να φυλάσσει τους αρχαιολογικούς χώρους, οι αρχαιοκάπηλοι αφαιρούν αρχαία αντικείμενα ανεκτίμητης αξίας, τα οποία πωλούν σε συλλέκτες κυρίως του εξωτερικού.Τρεις χαρακτηριστικές ιστορίες που ανασύραμε από το αρχείο δείχνουν με σαφήνεια τον τρόπο δράσης των συγκεκριμένων κυκλωμάτων μέσα στον χρόνο.
Παράνομες ανασκαφές
Στις 12 Ιουνίου 2001 οι αρχαιοκάπηλοι εκμεταλλευόμενοι τη μη επαρκή φύλαξη του χώρου της Αρχαίας Ηλιδας «χτύπησαν» σε αγρό της κοινότητας Καλυβίων προκαλώντας μάλιστα την έντονη αγανάκτηση των κατοίκων. Η λαθρανασκαφή έγινε στην ιδιοκτησία του Δ.Δ. και οι άγνωστοι δράστες αφαίρεσαν ό,τι υπήρχε μέσα σε αρχαίο πιθάρι.Οι κάτοικοι κατήγγειλαν τότε ότι η περιοχή έχει γίνει στόχος μεγάλης σπείρας αδίστακτων αρχαιοκαπήλων οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την αδράνεια των Αρχών, «χτύπησαν» τον αρχαιολογικό χώρο.Μάλιστα ο πρώην αρχαιοφύλακας της περιοχής Ανδρέας Σχινάς είχε αποκαλύψει ότι οι αρχαιοκάπηλοι, λίγο πριν αποχωρήσουν, «σημάδεψαν» τον αρχαιολογικό χώρο σε διάφορα σημεία τα οποία επρόκειτο να επισκεφθούν στο μέλλον και κυρίως όταν μεγαλώσουν τα καλαμπόκια των γειτονικών χωραφιών...Στις 2 Νοεμβρίου 2000 οι αρχαιοκάπηλοι πρόλαβαν τους αρχαιολόγους της Ζ' Εφορείας Αρχαιοτήτων και σύλησαν έναν σημαντικό αρχαίο τάφο και μαζί του το μεγάλο μυστικό του 65χρονου αγρότη Μ.Χ. Ο αγρότης είχε βρει πριν από δύο χρόνια στο χωράφι του στη θέση «Κοτρώνα» της κοινότητας Αγραπιδοχωρίου Πηνείας τον αρχαίο τάφο και ειδοποίησε αμέσως τους αρχαιολόγους οι οποίοι, όπως είπε, προχώρησαν σε αυτοψία, διέγνωσαν τη σπουδαιότητά του και έφυγαν. Ο Χ.Χ. δεν είχε μιλήσει ποτέ σε κανέναν για το σημαντικό εύρημά του και, για να αποφύγει τα ενοχλητικά βλέμματα, σκέπασε τον αρχαίο τάφο επιμελώς με κλαδιά και χώματα. Αγνωστο πώς όμως το μυστικό του αγρότη έφτασε στ' αυτιά των αρχαιοκάπηλων, οι οποίοι έκαναν παράνομη ανασκαφή τριών μέτρων και αφαίρεσαν όλα τα αρχαία αντικείμενα. Στις 9 Ιουνίου 1999 ο μικρός σωρός από πέτρες στην άκρη του κτήματός του, δίπλα από την παλιά αγροικία στην κοινότητα Διάσελα του Δήμου Σκιλλούντος, προκάλεσε την έκπληξη αλλά και το φόβο στον 60χρονο αγρότη Δ.Μ. «Φοβήθηκα ότι κάποιο έγκλημα μπορεί να είχε συμβεί και οι δράστες να προσπάθησαν να θάψουν το θύμα εκεί. Γι' αυτό και δεν έψαξα, αλλά ενημέρωσα αμέσως την Αστυνομία», είχε πει τότε στους δημοσιογράφους ο αγρότης. Οι αστυνομικοί έφθασαν αμέσως στο κτήμα διαπίστωσαν τη λαθρανασκαφή και ενημέρωσαν με τη σειρά τους τη Ζ' Εφορεία Αρχαιοτήτων, η οποία και ξεκίνησε τις έρευνες. Σε μικρό βάθος οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έκπληκτοι την είσοδο ενός αρχαίου τάφου και δίπλα του δύο αγγεία (υδρίες). Το ένα από αυτά, που ήταν πήλινο περιείχε οστά, ενώ το άλλο, που ήταν χάλκινο, ήταν κενό. Πιθανολογείται ότι οι αρχαιοκάπηλοι άφησαν μέσα στον τάφο τις υδρίες γιατί τα υπόλοιπα ευρήματα, που πιθανόν να περιείχε ο αρχαίος τάφος, να ήταν σημαντικότερης αξίας.
Στόχος η Αρχαία Ηλιδα
Τα άνω και δεκάδες ακόμη περιστατικά δείχνουν ότι ξέφραγο αμπέλι, παράνομα χιλιοσκαμμένο, είναι εδώ και πολλά χρόνια ολόκληρη η Ηλεία και κυρίως η ευρύτερη περιοχή της Αρχαίας Ηλιδας. Στην απέραντη πεδιάδα των 2.000 στρεμμάτων που συνορεύει με τον ποταμό Πηνειό, εκεί που πριν από χιλιάδες χρόνια βρισκόταν η θρυλική πόλη της Ηλιδας, σήμερα οι αγρότες της περιοχής καλλιεργούν ανεξέλεγκτα στο «ιερό» έδαφος, βγάζοντας αρκετές φορές στην επιφάνεια, αρχαία αντικείμενα ανεκτίμητης αξίας, που άλλοτε παραδίδουν και άλλοτε όχι στους αρχαιολόγους. Επίσημα, από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, επιτρέπεται σ' αυτούς η καλλιέργεια «χωρίς βαθιά άροση...». Ανεπίσημα όμως...
Αδίστακτοι και επικίνδυνοι
Οι ανασκαφές των αρχαιοκάπηλων όμως καλά κρατούν...Η περίπτωση του Α.Α. στην κατοχή του οποίου βρέθηκαν προ ετών αρχαία αντικείμενα μεγάλης αξίας καθώς κι ένας χαυλιόδοντας προϊστορικού ελέφαντα «Είναι απλά η επιφάνεια... του σκοτεινού κυκλώματος που λυμαίνεται τα τελευταία χρόνια τους θησαυρούς της περιοχής...» λένε στην «ΠΡΩΤΗ» οι κάτοικοι των κοινοτήτων Ρουπακίου και Καλυβίων που θέλησαν να τηρήσουν την ανωνυμία τους γιατί, όπως λένε, «αυτοί που σκάβουν είναι αδίστακτοι και ικανοί για όλα...». Οπως αποκάλυψαν, δεκάδες φορές κατά το παρελθόν βρήκαν στα χωράφια τους ανοιγμένα «χαντάκια» ή πηγάδια, που δεν ήταν άλλο από το αποτέλεσμα της έρευνας των αρχαιοκαπήλων. Καταγγέλλουν μάλιστα ότι οι δύο «περίεργες» υποθέσεις λαθρανασκαφών, που συνέβησαν πριν από πολλά χρόνια, δείχνουν ξεκάθαρα ένα μέρος από την εικόνα του «παράξενου παιχνιδιού» που παίζεται στην περιοχή με την εμπορία των αρχαιοτήτων. Η πρώτη συνέβη το καλοκαίρι του 1993. Τη νύχτα οι κάτοικοι της κοινότητας Καλυβίων αντιλήφθηκαν 5 άτομα να σκάβουν το έδαφος μόλις 200 μέτρα (!) από το Μουσείο, προς τον Αγ. Δημήτριο, 20 μέτρα από το δρόμο...Τους έστησαν μπλόκο για να τους πιάσουν, τους κυνήγησαν αλλά αυτοί χάθηκαν μέσα στην άγρια βλάστηση του Πηνειού. Μετά από μερικούς μήνες, οι αρχαιοκάπηλοι επέστρεψαν και πάλι στο χώρο της Αρχ. Ηλιδας, αλλά αυτή τη φορά πιο οργανωμένοι...Στην τοποθεσία Λαβδέικα, που από χρόνια φημολογείται ότι είναι διάσπαρτη από αρχαία αντικείμενα μεγάλης αξίας, μετέφεραν με φορτηγό, ειδικό ερπυστριοφόρο όχημα με τη βοήθεια του οποίου άνοιξαν μια τάφρο μήκους 30 μέτρων, πλάτους 3 και βάθους 4 μέτρων! Το τι βρήκαν σε εκείνο το σημείο, αποτελεί μέχρι σήμερα ένα άλυτο μυστήριο, αφού εκ των υστέρων επενέβη η Αρχαιολογική Υπηρεσία και η Αστυνομία.